AB Üyesi Olmanın Avantajı: Neden Yunan Pasaportu Çok “Güçlü” Sayılıyor?
Pasaport gücünü ölçerken sıklıkla bakılan kriter “vizesiz girilebilen ülke sayısı”dır. Ancak bu sayı, tek başına ülkenin diplomatik ilişkilerini yansıtmaz. Bir ülkenin hangi bloğa dahil olduğu, katıldığı ortak düzenlemeler, serbest dolaşım anlaşmaları ve ortak pasaport politikaları da büyük rol oynar. 2025’te Henley Pasaport Endeksi’ne göre “en güçlü 6. pasaport” unvanıyla anılan Yunan pasaportu da aslında bu kolektif yapının bir yansımasıdır.
Yunanistan’ın pasaportunun yüksek “güç” algısı, tek başına Yunan devletiyle değil, AB vatandaşlığı avantajları sayesinde oluşur.
Yunan Pasaportu Gerçekten 6. mı?
- Henley Endeksi 2025’e göre Yunan pasaportu, 186 ülkeye vizesiz erişim imkânı ile 6. sırada yer alıyor.
- Ancak “186 ülke”, yalnızca tamamen vizesiz erişimi değil; varışta vize (VOA), elektronik vize (e-Visa / ETA) ya da benzeri uygulamalarla girişin kolaylaştırıldığı ülkeleri de kapsar.
- Bu anlamda “vizesiz + kolaylaştırılmış giriş imkanları toplamı” değerlendirilir.
- Örneğin AB içinde yeni üyelerden olan Estonya gibi ülkeler de benzer ya da yalnızca bir-iki ülke farkla aynı avantajlardan faydalanmaktadır.
Bu durumda Yunan pasaportu “çok güçlü” görünür, fakat tek başına Yunan diplomatik gücünün sonucu değildir.
AB Pasaport Olmanın Artı Avantajları
- Vize muafiyeti ve karmaşık anlaşmalar: AB vatandaşları, çoğu AB üyesi ülkeye vizesiz seyahat hakkına sahiptir; ayrıca AB dışı pek çok ülke de AB pasaportlarına ayrıcalık tanır.
- Serbest dolaşım hakkı: AB içinde çalışma, eğitim, ikamet gibi haklar çok daha kolaydır; bu da pasaportun “güç” algısını artırır.
- Ortak dış politika & diplomasi: AB’nin toplu dış politika araçları, bazı ülkelerle toplu anlaşmalar yapılmasını kolaylaştırır; bu da bireysel pasaportlara yansır.
- Yani Yunan pasaportu yalnızca Yunanistan’ın ilişkilerine bağlı değildir; AB ile birlikte gelen avantajların toplamıdır.
Dolayısıyla Yunan pasaportu “güçlü 6.” olarak anılırken, esas güç bu kolektif avantajlardan kaynaklanır.
İlk 10’da Kimler Var? 2025’te Zirveye Kimler Çıkıyor?
Henley Endeksi 2025’e göre en güçlü pasaportlar listesi şöyle (üst sıralardan bazıları):
- Singapur — 193 ülkeye vizesiz erişim
- Güney Kore — 190 ülke
- Japonya — 189 ülke
- Almanya, İtalya, Lüksemburg, İspanya, İsviçre — her biri 188 ülkeye erişim hakkı tanıyor
- Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, İrlanda, Hollanda — 187 ülkeye erişim
- Yunanistan, Macaristan, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İsveç — 186 ülke
- Avustralya, Çekya, Malta, Polonya — 185 ülke
- Estonya, Slovakya, Slovenya, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık — 184 ülke
- Kanada — 183 ülke
- Letonya, Lihtenştayn — 182 ülke
Bu tablo, özellikle AB ülkelerinin üst sıralarda yoğunlaştığını gösteriyor.
Türkiye’nin Durumu: Kaçıncı Sırada ve Nereye Geriledi?
- 2025 Henley Endeksi’ne göre Türk pasaportu, 113 ülkeye vizesiz ya da kolaylaştırılmış giriş hakkı veriyor.
- Bu sayı ile 46. sıraya yükseldiği belirtiliyor.
- Özetle: Türkiye hem vize muafiyeti sayısını artırmış görünüyor hem de sıralamada nispeten yükselmiş durumda.
Bu durum, Türkiye’nin diplomasi, dış ilişkiler ya da vize anlaşmaları alanında belli kazanımlar sağladığını/sağlama çabasında olduğunu düşündürüyor.
Sonuç: Pasaport Gücü Gerçekte Neyin Göstergesi?
- “Güçlü pasaport” tanımını yalnızca ülke diplomasisiyle açıklamak eksik kalır; içinde bulunulan bloğun, ortak düzenlemelerin, serbest dolaşım haklarının etkisi büyüktür.
- Yunanistan örneği, bireysel devlet gücünden ziyade AB avantajlarının toplam yansımasıdır.
- Türkiye örneği ise, bağımsız devlet diplomasisi, ikili anlaşmalar ve dış politika girişimlerinin pasaport üzerindeki etkisini gösteriyor.
- Özetle, bir pasaportun “güçlü” olması, sadece o ülkenin gücüyle değil, teslim alabileceği kolektif avantajlarla da şekillenir.
2024 yılında 52. sırada olduğu bildiriliyor; 2025’te 6 sıra yükseliş kaydetmiş durumda.
